Polimorfizmy genu BCMO1 – czyli trudności w przemianie beta-karotenu
Tym tekstem chcę Wam dziś przybliżyć jak witamina A jest ważna dla funkcjonowania całego organizmu oraz jak zmiana jednego genu, konkretnie polimorfizm BCMO wpływa na możliwość jej aktywacji i wykorzystania.
Z tego wpisu dowiecie się m.in.:
- Za co odpowiada gen BCMO;
- Co może wskazywać na niedobory witaminy A;
- Czego unikać gdy występują polimorfizmy genu BCMO.
Za co odpowiada gen BCMO?
Gen BCMO odpowiada za produkcję enzymu oksydazy beta-karotenowej, która jest niezbędna do przemiany karotenów w aktywną formę witaminy A – retinol. Aktywna witamina A ma kluczowe znaczenie dla mózgu, układu odpornościowego, skóry, oczu, zębów, kości oraz dla produkcji hormonów. Chroni oczy i skórę przed uszkodzeniem przez promieniowanie UV, ograniczając tym samym ryzyko raka skóry. Jest ważna dla hormonów tarczycy i prawidłowej pracy witaminy D. Może korzystnie wpływać na otyłość. Jest również niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania mózgu – wpływając szczególnie na kształtowanie pamięci. Retinol odgrywa kluczową rolę w zwiększaniu neuroplastyczności i neurogenezy. Ma krytyczne znaczenie dla naszego hipokampu i podwzgórza, które kontrolują odpowiednio pamięć i czuwanie. Niedobór witaminy A może powodować zaburzenia rytmu dobowego.
Właśnie z tych względów zazwyczaj korzystniejsza jest zwiększona aktywność genu BCMO. Witamina A jest potrzebna, aby witamina D i hormony tarczycy działały prawidłowo. Witamina A / Retinol ma kluczowe znaczenie dla aktywacji niezwykle ważnych czynników transkrypcyjnych, które są potrzebne do ekspresji genów, do aktywacji receptorów dla witaminy D (VDR) i receptorów hormonów tarczycy (THR).
W uproszczeniu: Jeśli masz niedobór witaminy A, możesz przyjąć każdą ilość witaminy D, która i tak nie wywoła efektu, gdyż potrzebujesz odpowiedniej ilości i formy witaminy A, aby witamina D działała prawidłowo.
Dodatkowo, przy polimorfizmach genu BCMO występuje utrudniona konwersja prekursora witaminy A – beta-karotenu do retinolu, czyli aktywnej formy, przez co organizm nie może z niej korzystać. Widać to czasami u osób, które suplementując beta-karoten mają pomarańczowy odcień skóry. Kiedyś było to szczególnie zauważalne u małych dzieci, nagminnie pojonych soczkiem marchewkowym. Taka pomarańczowa, “marchewkowa” skóra paradoksalnie świadczyć może właśnie o niedoborze witaminy A.
Co może wskazywać na niedobory witaminy A?
Niski poziom pregnenolonu:
Dzięki witaminie A jest możliwe uzyskanie pregnenolonu z cholesterolu LDL. Zatem niski poziom pregnenolonu (który stanowi prekursor m.in. estradiolu, testosteronu, mineralokortykoidów, glikokortykoidów i progesteronu) może wskazywać na niedobór witaminy A.
Zaburzenia pracy układu odpornościowego:
Witamina A ma także ważne funkcje odpornościowe i może pomóc, szczególnie przy dominacji ramienia Th2. Jednak jeśli dominuje Th1 również trzeba się upewnić, że dieta zawiera aktywną witaminę A.
Zmęczenie nadnerczy / niski poziom hormonu nadnerczy:
Zwierzęta z niedoborem witaminy A mają niższy poziom hormonu nadnerczy. Inne badania pokazują, że szczury z niedoborem witaminy A miały nadmiar kortyzolu. Po podaniu witaminy A poziom kortyzolu ulega normalizacji.
Otyłość – może hamować aktywację witaminy A:
W badaniach na zwierzętach wykazano, że witamina A może korzystnie wpływać na otyłość, poprzez zwiększenie utraty ciepła i spalania tłuszczu. Póki co badania na ludziach nie dały takich samych wyników. Natomiast istnieją badania potwierdzające, że otyłość dodatkowo hamuje konwersję beta-karotenu do retinolu.
Zaburzony rytm okołodobowy:
Witamina A ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego rytmu dobowego oraz sezonowego. W badaniu na zwierzętach wykazano, że dieta z niedoborem witaminy A (retinolu) wpływa na rozregulowanie rytmu okołodobowego i osłabienie funkcji poznawczych. W szczególności dieta niedoborowa w witaminę A skutkowała zmienionym rytmem produkcji przeciwutleniaczy (np. glutation, katalaza). Rytmy wytwarzania tych enzymów przeciwutleniających są ważne, ponieważ w niektórych porach dnia potrzebujemy większych ilości przeciwutleniaczy. Zwierzęta z niedoborem witaminy A miały również krótsze okresy czuwania.
Nadmiar glukozy we krwi:
Witamina A jest niezbędna do funkcjonowania komórek beta w trzustce, która jest odpowiedzialna za uwalnianie insuliny. Jej niedobór prowadzi do nadmiaru glukozy we krwi.
Czego unikać gdy występują polimorfizmy genu BCMO
W przypadku polimorfizmów genów BCMO należy przede wszystkim unikać suplementacji beta-karotenem, unikać alkoholu, dbać o prawidłowy poziom żelaza (jako kofaktora). Bardzo ważne jest także dbanie o dostępność aktywnej formy witaminy A w diecie i dostarczanie odpowiedniej ilości tłuszczu w każdym posiłku. W przypadku zwiększonego zapotrzebowania na witaminę A suplementacja powinna obejmować właśnie preparaty w postaci retinolu i palmitynian retinylu. Natomiast należy ostrożnie podchodzić do suplementacji na własną rękę, gdyż wyższy poziom witaminy A koreluje z obniżoną gęstością kości.
Macie jakieś doświadczenia w badaniu poziomu witaminy A i jej suplementacji?
Pozdrawiam,
Ola